ΠΕΡΙ ΤΕΡΑΤΩΝ

ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ κ. ΖΑΦΕΙΡΙΔΗ

«Κατά την εποχή που αναφέρεται το άρθρο (1993 – 1994), ο κ. Ζαφειρίδης δεν ήταν πλέον σε θέση να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της νευραλγικής θέσης του Διευθυντή ΚΕΘΕΑ (…) Μετά από μια περίοδο προβλημάτων στον τρόπο με τον οποίο ασκούσε το ρόλο του, η κατάσταση οξύνθηκε, (…) με αποτέλεσμα ο κ. Ζαφειρίδης να μην συγκεντρώνει πλέον την εμπιστοσύνη και το σεβασμό του προσωπικού. (…) Ως εκ τούτου, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΕΘΕΑ θεώρησε αναγκαία την αντικατάσταση του κ. Ζαφειρίδη.» Θεοχάρης Τζάλλας, Περιοδικό ΑΝΤΙ (Τεύχος 698/29.10.1999)

Αυτά αναφέρονται από τον Χάρη Τζάλλα, τότε Πρόεδρο του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ σχετικά με την απομάκρυνση του κ. Ζαφειρίδη και με αυτήν την έννοια η αναφορά στο δελτίο τύπου του Συλλόγου είναι ακριβής. Δεν θεωρώ απαραίτητο να προστεθεί τίποτα παραπάνω για μια ιστορία τόσο παλιά. Άλλωστε πάρα πολλοί εργαζόμενοι στο ΚΕΘΕΑ μετρούν περισσότερα χρόνια από αυτά του κ. Ζαφειρίδη στον Οργανισμό και έχουν συμβάλει τα μέγιστα στο να τον κάνουν αυτό που είναι σήμερα.

Η κριτική ωστόσο που ασκεί ο κ. Ζαφειρίδης στο ΚΕΘΕΑ είναι ενδιαφέρουσα στο θεωρητικό της επίπεδο για πολλούς λόγους, ένας εκ των οποίων είναι η συμμετοχική και δημοκρατική συγκρότηση των οργανισμών όπως το ΚΕΘΕΑ. Αυτό που ισχυρίζεται ο συγγραφέας είναι πως το ΚΕΘΕΑ μεγάλωσε, έγινε γραφειοκρατικό και απρόσωπο και τα όργανα που ήταν η σημαία της αυτοδιοίκησής του, η Γενική Συνέλευση και το Συμβούλιο Πολιτικής δεν μπορούσαν πλέον να λειτουργήσουν όπως απαιτούσε η ιδρυτική φιλοσοφία των θεραπευτικών κοινοτήτων.

Στον πυρήνα της φιλοσοφίας αυτής, βρίσκεται, κατά τον κ. Ζαφειρίδη, η θεώρηση πως η δουλειά με τους εξαρτημένους απαιτεί μια ιεραποστολικού τύπου ολοκληρωτική προσήλωση των εργαζομένων στο έργο τους, αφήνοντας στην άκρη την προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική τους ανάπτυξη. Αυτή η αντίληψη έθετε τον εργαζόμενο στο κέντρο της θεραπευτικής διαδικασίας υπό την έννοια ότι λειτουργούσε ως αντεστραμμένο πρότυπο: αντί με το παράδειγμά του ο εργαζόμενος να «οδηγεί» τον εξαρτημένο προς την κοινωνία, υποτάσσεται στον συμβολοποιημένο μικρόκοσμο της θεραπευτικής κοινότητας, θεσπίζοντας ως πραγματικότητα αυτό που όφειλε να είναι μέθοδος.

Δυο πράγματα συνεπάγονται από αυτή τη θέση. Καταρχάς, υπό το πρίσμα των παραπάνω, οι εργασιακές διεκδικήσεις των εργαζομένων μετατρέπονται αυτομάτως σε συντεχνιακές αντιδράσεις, οι οποίες είναι εξ ορισμού αντίθετες με τη φιλοσοφία της θεραπευτικής κοινότητας. Η απαίτηση για διαχωρισμό επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, για ικανοποιητική αμοιβή, για προστασία του ελεύθερου χρόνου ή για σεβασμό της προσωπικότητας των εργαζομένων αντιμετωπίζονται εχθρικά. Τραγικό παράδειγμα της ακραίας αυτής αντιστροφής, αποτελεί η πρόταση του κ. Ζαφειρίδη να αποτρέψει την εμφάνιση του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης των εργαζομένων, που αναγκαστικά επέφερε η θέση του για την εργασία ως αποστολή, όχι βελτιώνοντας τις συνθήκες αλλά αλλάζοντας εργαζόμενους ανά δεκαετία.

Το δεύτερο κρίσιμο ζήτημα είναι αυτό του μεγέθους. Από ένα σημείο ανάπτυξης και μετά, κάθε οργανισμός δημιουργεί μια κρίσιμη μάζα η οποία αλλάζει τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά. Στην προκειμένη περίπτωση, καθώς το ΚΕΘΕΑ αναπτυσσόταν, άφηνε πίσω του το μέγεθος εκείνο που επέτρεπε τη διαχείρισή του ως μικρή κοινότητα, μέσω των διαπροσωπικών σχέσεων. Η ανάπτυξή του επέβαλε την άσκηση πολιτικών προσωπικού, την ανάπτυξη ενός μηχανισμού διοίκησης και τη δημιουργία ρυθμιστικών πλαισίων, θεσμών και κανόνων λειτουργίας.

Όλα αυτά βέβαια θρυμματίζουν τη δυνατότητα προσωπικού ελέγχου του κάθε οργανισμού από τον χαρισματικό του ηγέτη. Έτσι, και στο ΚΕΘΕΑ, γεννούν την κρίση, διαμορφώνουν το έδαφος για την ίδρυση του Συλλόγου Εργαζομένων και οδηγούν στη σύγκρουση και την αλλαγή διοίκησης. Ταυτόχρονα εξελίσσεται ο Οργανισμός τόσο σε επίπεδο εύρους παροχής υπηρεσιών όσο και σε καινοτόμες πρακτικές, περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένες και χωρίς να λείπουν φυσικά τα προβλήματα.

Ο Σύλλογος Εργαζομένων, από την πλευρά του, δεν έπαψε ποτέ να προτάσσει την δημοκρατική και συμμετοχική συγκρότηση του ΚΕΘΕΑ, μέρος της οποίας είναι και οι διεκδικήσεις του για θέσπιση οργάνων ελέγχου και περιορισμού της ισχύος της διοίκησης του Οργανισμού.

Ο κ. Ζαφειρίδης είναι, οφείλουμε να το ομολογήσουμε, διαχρονικά πιστός στην άποψη που είχε στα μέσα της δεκαετίας του 90. Ουσιαστικά ζητάει την επιστροφή στη δύσκολη παιδική ηλικία των θεραπευτικών κοινοτήτων στην Ελλάδα και για αυτό ζητάει την κατάτμηση του ΚΕΘΕΑ. Το θέμα είναι ότι αυτή του ακριβώς η αντίληψη για το άλμα στο παρελθόν, ακυρώνει στην πράξη την προσπάθεια για δημοκρατική και χειραφετιτική συγκρότηση των παρεμβάσεων του ΚΕΘΕΑ στο πεδίο των εξαρτήσεων, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα των ζωντανών δυνάμεων που πιστεύουν στο μέλλον του.

Δημήτρης Κολοκάθης,

Πρόεδρος Συλλόγου Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ

ΥΓ: Θα συμφωνήσω απόλυτα με την ανησυχία για την ιδιωτικοποίηση στο χώρο της υγείας και της κοινωνικής προστασίας. Αυτό που δεν κατανοώ είναι τα περί ψευδόμενης Αριστεράς. Τι είναι αυτό που προσάπτεται στον Σύλλογο Εργαζομένων, ότι ψεύδεται ή ότι είναι η Αριστερά; Ή μήπως και τα δυο μαζί, για να ενσωματώσουμε μέχρι το κόκκαλο την ψευδή ρητορική της κυβέρνησης περί κομματικού μαγαζιού με την επωνυμία ΚΕΘΕΑ, στο οποίο αποκαθιστούμε την κανονικότητα; Τα τέρατα έχουν πολλές όψεις όντως, ανάλογα από την πλευρά από την οποία τα κοιτάς.